مهرآباد و برزاوند

منابع مورد استفاده در گنجینه اردستان وزواره

با سلام به همشهریان عزیزم اعم ازاهالی زواره .اردستان وشهراب ونقاط دیگر منطقه اردستان

دوستان سئوال می کنند که منبع مورد استفاده این وبلاگ چیست ؟  

باید به اطلاع این عزیزان برسانم که اکثریت مطالب این وبلاگ که شامل شجره نامه وتاریخ گذشته منطقه می شود را از کتاب آتشکده اردستان نوشته مرحوم میرزا ابولقاسم رفیعی مهرابادی استفاده شده است. ومعمولاٌ منع مطلب ذکر شده مگر مطالبی که ناقص باشد . یا نوشتن ذکر منبع فراموش شده باشد.

کتاب آتشکده اردستان سه جلد می باشد که طبق نوشته مألف کتاب جلد اول آن درتاریخ( ۱۳۳۶ ش .ه )

بپایان رسیده وجلد دوم آن در تاریخ (۱۳۴۲ ش .ه )بپایان رسیده است وجلد سوم انرا هم در اثر زمان از دست داده ام بعضاٌ سئوال شده که به چه طریقی می شود این کتاب را تهیه کرد ؟ باید عرض کنم که نمیدانم ومن موقععیکه این کتاب به چاپ رسیده تهیه کرده ام یعنی در واقع قبل چاپ از عده ای که طالب بوده اند توسط مألف لیستی تهیه وبعد از چاپ برای آنها ارسال شده است.

+ نوشته شده در  دوشنبه بیست و پنجم اردیبهشت 1391ساعت 23:10  توسط عماد   |  آرشیو نظرات

---

مهر آباد

از زمان باستان تا دوره ناصرالدین شاه قاجار در این قریه صنعت بافدگی رواج وکارخانه ها ودستگاه های متعددی باسامی زیر در محلات مختلفه آنجا وجود داشته است:

۱ ـ کارخانه حسین ملا

۲ ـ کارخانه محله گهره

۳- کارخانه اسین

۴ ـ کارخانه پاتاین

۵ ـ کارخانه میرزا حسین (در محله بالا)

۶ ـکارخانه جنب کارخانه میرزا حسین

۷ ـ کارخانه محله سید ها

هر کارخانه مشتمل بر دوازده دستگاه و مجموع دستگاه ها هشتاد وچهار دستگاه بالغ می شده است

اغلب کارخانه خراب واز بین رفته وآنجه هم باقی مانده بلا استفاده است.

آثار قدیمه ایکه در آنجا وجود دارد دو مسجد است یکی مربوط به زمان بسیار قدیم که بسبک مساجد عربی وبدون گنبد وبنای آن با آجر وسنگ وبسبک ساده ای ساخته شده وحتی منبر آن هم با آجر وسنگ ساخته شده است دیگر مسجدی است که از :

بناهای امیر محمد محمدی حکیم الملک اردستانی معاصر با شاه سلطان حسین صفوی است آن هم با آجر وسنگ وبسبک مساجد زمان صفوی ساخته شده ولی هیچ گونه کتیبه تاریخی در هیچکدام از دو مسجد دیده نمی شود.

معروف است که مسجد حکیم الملک موقوفاتی داشته وبمرور زمان از بین وگواه صدق این شهرت است که چند قطعه زمین زراعتی وجود دارد که بنالم قطعه حکیم معروف است وحکایت می کند که جزء موقوفات حکیم الملک بوده است ونیز گفته می شود که در داخل یکی از ستون های مسجد دیگ پولی است که چنانچه مسجد خراب شود بوسیله آن پول مجدداٌ ساخته شود.

اثر قدیمی دیگری که در مهر آباد وجود دارد قطعه سنج فلزی است بشکل مستدبر وشبیه به سپر های قدیم قسمت مرکزی آن براق وسطح داخلی آن مقعر وخارج آن محدب .در اطراف سطح محدب مرکز آن این عبارت:

« وقف حضرت امام حسین ع نمود عظیم حسن جمال طمع کننده بلعنت خدا گرفتار شود ۱۱۲۲ » حک شده است واقف هم از طایفه جمال بوده ودر سال یک هزار و یکصد وبیست و دو در دوران سلطنت شاه حسین صفوی وقف شده است.

اثر قدیمی دیگر نخلی است که در ایام سوگواری با لباس های الوان قدیمی ملبس وبه گردش در می آوردند.

قبلاٌ منبری داشته که واقف آن غیاث ولد جمال بوده ودر اوائل قرن سیزدهم ساخته بوده وبعد از آن در یک هزار وسیصد وشش قمری هجری جمال بن رضا منبر دیگری ساخته که هنوز موجود است.

نسب جمال اخیر هم بهمان جد عظیم واقف سنج مذکور می رسد باین طور که :جمال بن رضا بن غیاث بن جمال بن عظیم بن حسن بن جمال طایفه جمال بطوریکه ذکر خواهد شد یکی از طوایف قدیمی ومهم آنجا (مهر آباد )بشمار می روند.

مهر آباد دارای حمام کهنه وقدیمی بوده که در قرن پیش خراب وحمام نوی روی آن بنا گردیده است.

این قریه از زمان های قدیم دارای مردمانی عالم وروحانی بوده است واز اینرو اکثرمردم آنجا با سواد بوده اند تقریباٌ دوسوم مردم مهرآباد باسواد می باشند.

دبستان چهار کلاسه ای هم از طرف وزارت فرهنگ در آنجا دائر است که مورد استفاده مردم است اخیراٌ صندوق پستی هم دائر گردیده ودر کار ارسال ومراسلات اهالی تسهیلی فراهم گردیده است.

جمعیت مهر آباد در قدیم بیشتر از این تاریخ بوده واینطور معلوم می شود که در زمان صفویه وتا اوائل سلطنت ناصر الدین شاه بسیصد خانوار می رسیده ولی در اثر خشک سالی پی در پی وناامنی وسایر حوادث بتدریج مردم از آنجا متواری وخانه ها خالی .خراب گردیده وبیش از صد خانوار باقی نمانده اند.جمعیت فعلیدر حدود هزار نفر است.

مردم مهر آباد از دو دسته تشکیل میشوند : ۱- بومی ۲ - سادات

الف - بومی

نژاد بومی که در قدیم الایام در مهر آباد سکونت داشته اند به بیست طایفه مهم منشغب می شود:

۱ - طایفه ملا علی( معروف به علیجان)

این طایفه منسوبند به ملاعلی بن ملا رفیع بن ملا ظهیر مهر آبادی که در دوره شاه سلطان حسین ونادر شاه میزیسته است ملا ظهیر معاصر علامه مجلسی ( ملا محمد باقر ) بوده واستفتائی موجود است (نزد نگارنده) که بخط و مهر ملا محمد بقر مجلسی است وجزء نوشتجات وکتب اجدادی باینجانب رسیده است وحکایت می کند ملاظهیر با علامه مجلسی دوم مربوط بوده است ملاعلی دارای پسری بنام ملا محمد بوده که از روحانیون وقت واو نیز دو پسر داشته یکی موسوم به ملا حسین که از علمای معروف اردستان بشمار میرفته وخود سلسله ای را تشکیل داده است که همه از علماء وروحانیون بوده اند تا نوبت به نگارنده رسیده است .ودیگری موسوم به ملا رضا که او هم از معلومات معمولی بهره مند بوده پسر سوم هم داشته بنام رفیع که در جوانی فوت شده است . ملا محمد بن ملا علی دختری هم داشته که زوجه میر باقر بن میر محمد طباطبائی بوده است.

ملا حسین بن ملا محمد دارای دو پسر باسامی :

۱ - محمد ۲- ملا میرزا که ترجمه حالش در باب علماء مذکور است ودو دختر یکی بنام فاطمه زوجه علی اکبر (پدر مصطفی مهر اندوئی )ودیگری عیال محمد بن علی بن حسینعلی بوده است.

محمد بن ملا حسین دارای یک پسر بنام غلامرضا وسه دختر باسامی:

۱- سکینه زوجه ملا حسین خراسانی

۲- معصومه

۳ - صغری زوجه نصراله بن جعفربوده است

از غلام رضا هم دو پسر باسامی :

۱- عباس رشیدی

۲ - ابوالقاسم رشیدی ویک دختر بنام ثریا (زوجه ماشاءاله بن نصراله ) باقی مانده است.

+ نوشته شده در  جمعه بیست و دوم اردیبهشت 1391ساعت 13:2  توسط عماد   |  آرشیو نظرات

---

---

بلوک برزاوند

بلوک برزاوند

ظاهراً برزاوند مرکب از واژه های برز و آوند بروزن پابند که واژه نخست به معنی زراعت وکشتولغت دوم بمعنی جای وظرف وبطور ترکیب انبار غله مقصود است و وجه تسمیه از این نظر است که این بلوک نسبت به بلوک سفلی وعلیا بلوک حاصلخیزی است.

در بعضی از کتب جغرافیای قدیمه از قبیل اعلاق النفسیه جلد هفتم برزاوند بضم باء ضبط شده است ولی به نظر می رسد که چون برخوار نوشته شده موجب این اشتباه گردیده و نساخ اشتباه کرده اند.

عقاید جغرافیون قدیم در باره برزاوند

1 ـ ابی بکر احمد بن محمد الهمدانی معروف به الفقیه در کتاب البلدان نقل از هیثم بن عدی ضمن شرح اوضاع بلوکات اصفهان برزاوند را مانند اردستان بلوک مستقلی وصف و برای آن سیصد وشصت قریه قدیمه سوای قراء مستحد ثه تعیین و خراج آنجا را درآن  زمان چهل ویکهزار و یکصد و هفتاد وشش درهم ذکر کرده است.

2 ـ ابن رسته در کتاب معروف خود اعلاق النفیسه (جلد هفتم) برزاوند را یکی از بلوکات بیست گانه  اصفهان توصیف وقراء قدیمه را دویست و پانزده وخراج آنجا را پانصد  ویکهزارو پانصد در هم شرح داده است    

جغرافیای طبیعی برزاوند

برازاوند که مشتمل است بر دویست وشصت قریه ومزرعه (وضع فعلی) از طرفی به خاک نائین واز قسمت دیگر بقهپایه و از جانبی به علیا و از ناحیه جوگند و جزلا به سفلی محدود است .

آب وهوای برزاوند در نهایت خوبی است . بعضی از نواحی آنجا مانند کهنگ وپاره ای از دهات دیگر سرد سیر ومحصول وفواکه آن دیر می رسد.

آب وهوای ومحصول برزاوند عموماٌ کوهستانی است منتهی متفاوت است.

قراء مهمه این بلوک قدیمی و بناء وعمران اولیه آن مربوط باعصار قبل از اسلام است چنانکه از اسامی آن : جوگند - کهسار- ماربین - نیسیان - کهنگ آشکار میگردد.

قراء مهمه برزاوند بشرح زیر است.

جوگند(زفرقند)

در نوشتجاتدیوانی بجای جوگند زفرقند نوشته می شود و معلوم می گزدد که نام اولیه آنجا جوگند بوده وسپس به زفرقند تبدیل گردیده ظاهراٌ جوگند مرکب است : جو بمعنی جائیدن و گند بمعنی بد بو ومعنی ترکیبی کنایه از این است که کسی چیزی بد بوئی در دهان دارد و از اینرو تبدیل به زفرقند یعنی قند در دهان گردیده است. در کتب سیر وتواریخ فقط در بستان السیاحه شیروانی از جوگند باین عبارت «جوگند قریه است از قرای اردستان در راه یزد وکاشان واقع است قریب پنجاه خانه در او است دیده شده است » نامبرده شده ونیز در آتشکده یزدان «تاریخ یزد »تایف آیتی مسطور است که امیر شسم الدین محمد صاحب دیوان رباط های :جوگند ، نیستانه ، مجمو مرد ، عقدا را بنا نمود .

جوگند از نظر آب وهوا شبیه مزد آباد سفلی است ودارای سیصد خانوار وهزار دویست نفر جمعیت است از اماکن عمومی دارای یک حمام ودو مسجد ودو رباط که یکی از بناهای صاحب دیوان که در شرف انهدام است ودیگری از بناهای شاه عباس کبیر می باشد.

دیگر قلعه بسیار قدیمی وجود دارد که از آثار وعلائم آن بر می آید که محل آتشکده بوده است.

احتمال هم دارد که این قلعه همان زباط صاحب دیوان باشد ودو رباط که یکی در شرف انهدام است مربوط به شاه عباس کبیر ودیگری که هنوز از بنای آن می توان استفاده نمود منسوب بن تاجر یزدی باشد که در افواه اشتهار دارد شخص تاجری از مردم یزد این رباط را بناء نهاده است.

مردم این دیه عموماً از نژاد بومی واز ایرانیان باستان می باشند که به همان زبان فرس قدیم با تغییر شکل نختصری تکلم می کنند.

از طوایف قابل ذکر آنجا طایفه حاجی جعفر است (معروف است زمانیکه میرزا نصرالله خان مشیرالدوله در ابتدای زندگی به طرف طهرن عزیمت کرده در جوگند از حاجی مذبور استمداد مالی نموده است )که عده ای زیادی نآن منسوبند.

اراضی مزروعی جوگند از قنات مشروب می شود وحاصل عمده آنجا گندم وجو ترش است.

شلغم وزردک وسیب زمینی نیز بدست می آید.

شغل مردم جوگند زراعت ، گوسفند داری ، کرایه کشی وکار های متفرقه از قبیل قنائی می باشد.

از جوگند تا اردستان ومهر آباد سه فرسنگ وتا کهسار دو فرسخ است.

از معاریف جوگند حاجی ملاعلی مهدوی است که از دانشمندان وروحانیون ودر شعله دانشمندان شرح حالش خواهد آمد.

یک دبستان چهار کلاسه وپاستگاه ژاندرمری وصندوق پست دارد.

آ تشکده اردستان ج ص 138

+ نوشته شده در  شنبه دوم اردیبهشت 1391ساعت 18:38  توسط عماد

برگرفته از: گنجینه اردستان و زواره